Ο νόμος για την προστασία των μνημείων της Έσσης ρυθμίζει τον χειρισμό των επίγειων μνημείων στα άρθρα 19-24. Τα άρθρα 16 και 18 είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την πρακτική εργασία, καθώς διαμορφώνουν τους όρους για την προγραμματισμένη αλλοίωση ή καταστροφή πολιτιστικών μνημείων, η οποία αρχικά απαγορεύεται γενικά.

Η διερεύνηση του μνημείου απαιτεί ορισμένες δεξιότητες και μπορεί, επομένως, να πραγματοποιηθεί μόνο από άτομα με εμπειρία στον τομέα των μνημείων (όχι μόνο τεχνική εμπειρία!). Αυτό σημαίνει την επαγγελματική ανασκαφή και τεκμηρίωση του εδαφικού μνημείου, το οποίο εκτός από τα ευρήματα είναι η μόνη εναπομείνασα μαρτυρία του κατεστραμμένου μνημείου. Τα ίδια τα ευρήματα είναι κινητά μικρά μνημεία, αλλά αποκτούν την ιστορική τους σημασία μόνο στο πλαίσιο των ευρημάτων τους.

Στο τελευταίο σχόλιο για το νόμο περί μνημείων της Έσσης, το χρονικό όριο πέραν του οποίου το εύρημα δεν αποτελούσε πλέον εδαφικό μνημείο κατά την έννοια του νόμου έχει καταργηθεί. Είναι πλέον γενικά αποδεκτό ότι η αρχαιολογική έρευνα εκτείνεται μέχρι σήμερα, πράγμα που σημαίνει ότι και αρχαιολογικά μνημεία από νεότερες εποχές προστατεύονται από τον νόμο περί προστασίας μνημείων, εφόσον αφορούν μια ολοκληρωμένη ιστορική περίοδο (ναζιστική εποχή, ΓΛΔ- αρχαιολογία της σύγχρονης εποχής, αρχαιολογία πεδίου μάχης).

Για την προστασία των μνημείων, οι αρχές προστασίας μνημείων και οι κατώτερες αρχές προστασίας μνημείων στις περιφέρειες και τις ανεξάρτητες πόλεις συνεργάζονται με αμοιβαία συμφωνία.

Η τροποποίηση του άρθρου 24 στις 11 Ιουνίου 2011, η οποία εισήγαγε για πρώτη φορά το λεγόμενο Μητρώο Μικρών Θησαυρών, ήταν σημαντική. Αυτό σημαίνει ότι τα αρχαιολογικά ευρήματα καθίστανται ιδιοκτησία του κράτους μόλις ανακαλυφθούν. Το δικαίωμα κυριότητας λήγει εάν η Ανώτατη Αρχή Προστασίας Μνημείων (HMWK) δεν το διεκδικήσει εντός τριών μηνών.

Viebrock, Jan Nikolaus: Hessisches Denkmalschutzrecht. Δημοτικές εκδόσεις για την Έσση. Hessischer Städte- und Gemeindebund (επιμ.), 3η έκδ. Στουτγάρδη 2007.