Berkhahn, Günther

Rysownik, publicysta, bojownik ruchu oporu

Urodzony: 11.07.1910 w Berlinie

Zmarł: 12.03.1982 w Wiesbaden

Berkhahn studiował w miejscowej szkole rzemieślniczej i artystycznej w 1925 r. oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie w latach 1928-1930. Zyskawszy już sławę jako założyciel i przywódca Socjalistycznego Stowarzyszenia Studentów w Wiesbaden, wkrótce rozpoczął pracę dla satyrycznego magazynu "Roter Pfeffer", w międzyczasie wstępując do KPD.

W 1932 r. zamieszkał z matką i ojczymem, profesorem Federico Graefem, który pracował jako główny topograf dla argentyńskiego rządu. W latach 1933/34 Berkhahn brał udział w ekspedycji naftowej dla lokalnego Ministerstwa Rolnictwa i pracował jako rysownik dla zdecydowanie liberalnego "Argentinisches Tageblatt".

W 1934 r. Berkhahn przeniósł się najpierw do Szwecji, a następnie do Paryża, aby tymczasowo pracować jako rysownik polityczny, na przykład dla tygodnika "Der Gegenangriff", wydawanego przez Komitet Centralny KPD. Doprowadziło to do współpracy z byłym posłem KPD do Reichstagu z okręgu wyborczego Hesja-Nassau 19 i specjalistą od antyfaszystowskiej propagandy Willim Münzenbergiem, który, podobnie jak on sam, miał kilka lat później zerwać ze stalinowskim komunizmem. W 1935 roku Berkhahn wziął udział w antyfaszystowskiej wystawie w Paryżu, po czym ponownie udał się do Argentyny przez Wielką Brytanię i Szwecję. Tam wziął udział w ekspedycji kartograficznej, tym razem na zlecenie Ministerstwa Obrony.

Następnie został zaangażowany jako nauczyciel grafiki geologicznej przez Ministerstwo Rolnictwa Drugiej Republiki Hiszpańskiej z inicjatywy Ambasady Hiszpanii. Od początku 1937 r. był zaangażowany w armii republikańskiej przeciwko faszystowskiemu zamachowi stanu Franco w Hiszpanii. Uczył topografii w akademii wojskowej i brał udział w bitwach przed Madrytem i Kordobą, a także na froncie Ebro jako odpowiedzialny za to oficer sztabowy. Terror stalinowski wobec innych sił lewicowych, którego doświadczył na własnej skórze podczas hiszpańskiej wojny domowej, całkowicie zmienił Berkhahna w antykomunistę, choć niezłomnie trzymał się swojej zdecydowanie socjalistycznej postawy.

Po spędzeniu prawie ćwierć roku w szpitalu w Barcelonie od połowy września 1938 roku, powrócił do Szwecji w lutym 1939 roku. Latem 1940 r. ponownie udał się do Argentyny przez ZSRR, Japonię i Chile, gdzie ponownie pracował dla "Argentinisches Tageblatt". Po ekspatriacji przez Rzeszę Niemiecką w 1941 r. udał się w 1944 r. do Urugwaju z powodu prześladowań, które rozpoczęły się również w Argentynie po ustanowieniu faszystowskiej dyktatury wojskowej. B. powrócił stamtąd do rodzinnej Hesji dopiero w 1950 roku.

Pracował dla Hessischer Rundfunk i Norddeutscher Rundfunk oraz pisał artykuły dla różnych czasopism i serwisów prasowych. Jego praca jako konsultanta ds. reklamy dla SPD była w tym czasie tylko tymczasowa, podobnie jak jego członkostwo w partii. W drugiej połowie lat 60. ten nieortodoksyjny marksista, na którego wpływ wywarł między innymi prof. dr Karl August Wittfogel, wpłynął na niektórych młodszych działaczy stosunkowo niewielkiej lokalnej opozycji pozaparlamentarnej (APO) skupionej wokół Wiesbaden Club Voltaire.

W 1970 r. POP Club for Folklore, Politics and Information zaprezentował wystawę rysunków satyrycznych Berkhahna. Podczas imprezy zorganizowanej przez miejskie centrum młodzieżowe PUB na temat tak zwanej Praskiej Wiosny na początku 1977 r. nawiązano współpracę dziennikarską z byłym działaczem APO dr Rudim Dutschke. Jego wydana pośmiertnie książka "Aufrecht gehen. Fragmentaryczna autobiografia", a także jego pamiętniki zredagowane przez wdowę po nim Gretchen Dutschke pod tytułem "Jeder hat sein Leben ganz zu leben".

Bembenek, Lothar/Ulrich, Axel: Opór i prześladowania w Wiesbaden 1933-1945. Dokumentacja. Ed.: Magistrat der Landeshauptstadt Wiesbaden - Stadtarchiv, Gießen 1990.